"မြူဆိုင်းခြင်း" နှင့် တိမ်အနိမ့်များဖြစ်ပေါ်ခြင်းအားလေ့လာခြင်း

ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁၂ ရက်၊ ညနေ ၄ နာရီ

====

မြူဆိုင်းတာရယ်၊ လေထုညစ်ညမ်းတာရယ် တိမ်အနိမ့်ဖြစ်တာရယ် ဒီ ၃ မျိုးကို လေလုံးမကွဲသေးတဲ့သူတွေများနေသေးတာကြောင့် ရှင်းပြထားပါတယ်။

=====

📝 "မြူဆိုင်းခြင်း" ဆိုသည်မှာ လေထုအတွင်းမှ ရေခိုးရေငွေ့များက သေးငယ်လွန်းလှသောရေစက်လေးများအဖြစ်ပြောင်းလဲကာ မြူဆိုင်းခြင်း ဟု ခေါ်သော မိုးလေဝသအခြေအနေတခုဖြစ်လာသည်။ များသောအားဖြင့် နံနက်အစောပိုင်း ၄ နာရီ ခန့်မှ စတင်ဖြစ်ပေါ်ပြီး၊ မြူထုထူထပ်သည့်(Thick Fog)ဖြစ်ပေါ်သည့်အခါ နံနက် ၈ နာရီ ၉ နာရီခန့်အထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေတတ်သည်။

မြူဆိုင်းသည့်အခြေအနေဖြစ်ပေါ်ရန် -

📝 လေထုအပူချိန်ကျဆင်းပြီး အေးမြလာရန်လိုသည်။ လေထုအပူချိန်သည် ငွေ့ရည်ဖွဲ့အမှတ်(Dew-Point)သို့ ရောက်ရှိလာရန်လည်းလိုအပ်သည်။ လေထုအပူချိန် Dew Point အပူချိန်သို့ရောက်ရှိသည့်အခါ ရေခိုးရေငွေ့များအသွင်ကို ဆက်လက်၍ထိန်းသိမ်းထားနိုင်စွမ်းလျော့ကျပြီး ရေမှုန်လေးများအဖြစ်ပြောင်းလဲလာသည်။ ဤအခြေအနေတွင် လေထုစိုထိုင်းဆ(Humidity)သည်လည်း မြင့်မားလာသည်။

📝 ညဘက်အပူချိန်ကျဆင်းကာ အေးမြသည့် အပူချိန်ဖြစ်ပေါ်ပြီးနောက် နံနက်အစောပိုင်းနေရောင်ခြည်ကြောင့် အနည်းငယ်ပူနွေးလာသည့်အခါ လေထုစိုထိုင်းဆ humidity မြင့်တက်ပြီး ရေခိုးရေငွေ့များကို ပိုမိုထိန်းသိမ်းထားနိုင်သော်လည်း အေးမြသည့် မြေပြင်နှင့်လေထုလွှာတို့ကြောင့် ရေမှုန်များအဖြစ်ပြောင်းလဲသွားပြီး မြူဆိုင်းခြင်းဖြစ်ပေါ်သည်။

📝 မြူဆိုင်းသည့်အခါ လေထုအတွင်းရေမှုန်များပါဝင်နေသဖြင့် အဝေးမြင်စွမ်း(Visibility)လည်းကျဆင်းလာသည်။

မြူဆိုင်းခြင်း(Fog Weather)ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ဤသို့ ဝေါဟာရခွဲခြားသတ်မှတ်ထားပြီးမြန်မာလိုအနီးစပ်ဆုံးဘာသာပြန်ထားပါသည် -

🌨 Radiation Fog: ညအချိန်တွင်တွေ့မြင်ရပြီး မြေပြင်အပူချိန်ကျဆင်းသည့်အခါ မြေပြင်နှင့်နီးကပ်သည့်လေထုအတွင်းမှ ရေခိုးရေငွေ့များ ရေမှုန်လေးများအဖြစ်ပြောင်းလဲကာ မြူဆိုင်းခြင်းဖြစ်ပေါ်သည်။

🌨 Advection Fog: ရေခိုးရေငွေ့ကြွယ်ဝသည့် လေထုသည် အဆောက်အဦ၊ သစ်ပင်၊ ကန်ရေပြင် စသည့် အေးမြသည့်မျက်နှာပြင်တခုအပေါ်ဖြတ်သန်းသည့်အခါ ရေမှုန်လေးများအဖြစ်ပြောင်းလဲပြီး မြူဆိုင်းလာခြင်းဖြစ်သည်။ 

🌨 Upslope Fog: ရေခိုးရေငွေ့ကြွယ်ဝသည့်လေထုသည် ကုန်းစောင်း/ကုန်းမြင့်တခုသို့ တိုးဝင်တိုက်ခတ်သည့်အခါ လေထုအမြင့်သို့ရွေ့လျားလေ အေးလေဖြစ်လာပြီး ပါဝင်သည့် ရေခိုးရေငွေ့များ ရေမှုန်များအဖြစ်ပြောင်းလဲကာ မြူဆိုင်းခြင်းဖြစ်လာသည်။

🌨 Evaporation Fog: ပူနွေးသောရေပြင်ပေါ်သို့ အေးမြသည့်လေထုဖြတ်သန်းတိုက်ခတ်သည့်အခါ ရေပြြင်မှ ရေခိုးရေငွေ့ အငွေ့ပျံပြီးနောက် ငွေ့ရည်ဖွဲ့အမှတ်(Dew-point) နှင့်တိုက်ဆိုင်သည့်အခါ ကန်ရေပြင်ပေါ်ကပ်၍ မြူဆိုင်းခြင်းဖြစ်ပေါ်သည်။

🌨 Topography Fog: တောင်ကြားဒေသများသည် လေထုအအေးလွှာကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ပြီး မြူဆိုင်းသည့်အခြေအနေကို မြင့်မားလာစေသည်။ နံနက်အစောပိုင်းနှင့် ညနေပိုင်းအေးလာသည့်အခါ တောင်ကြား/ချိုင့်ဝှမ်းဒေသများပေါ်တွင် မြူဆိုင်းခြင်းဖြစ်ပေါ်သည်။

📝 တိမ်အနိမ့်(Low Clouds)များဖြစ်ပေါ်ခြင်းနှင့် မြူဆိုင်းခြင်းဘယ်လို ကွာခြားသလဲ?

တောင်ပေါ်ဒေသများတွင် နေထိုင်သူတို့ ဆောင်းရာသီနှင့်နွေဦးကာလအတွင်း တောင်ပေါ်သို့တက်သွားပြီးနောက် ပင်လယ်သဖွယ်ဖြစ်ပေါ်လျှက်ရှိသည့် တိမ်ထုအလွှာကြီးကို မိမိရောက်ရှိနေသည့် အမြင့်ပေအောက်တွင် တွေရတတ်ပြီး မြန်မာတို့က "တိမ်ပင်လယ်"ဟု တင်စားခေါ်ဝေါ်ကြ၏။

📝 တိမ်အနိမ့်-low clouds သည် များသောအားဖြင့် အမြင့် မီတာ ၂၀၀၀(ပေ ၆၅၀၀)အောက်၊ မြေပြင်နှင့်အလွန်နီးကပ်သည်အထိ ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသည်။ ဤအမြင့်ပေတွင် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည့် တိမ်အမျိုးအစားများကို Stratus, Straocumulus နှင့် Nimbostratus တိမ်များဟုခေါ်ကြသည်။ တိမ်အနိမ့်ဖြစ်ပေါ်သည့်အခါ မြေပြင်နှင့်အလွန်နီးကပ်သောအခါတွင် မြူဆိုင်းခြင်း(Fog)နှင့်ရောထွေးသွားတတ်လေသည်။

တိမ်အနိမ့်ဖြစ်ပေါ်ခြင်းနှင့် မြူဆိုင်းခြင်းတို့အား အောက်ပါအတိုင်းနှိုင်းယှဉ်ကြည့်နိုင်သည် -

📝 တိမ်အနိမ့်ဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် အမြင့်ပေ ၆၅၀၀ မှ မြေပြင်အထိဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး မြူဆိုင်းခြင်းသည့် မြေပြင်အနီးကပ်၍ဖြစ်ပေါ်သည်။

📝 တိမ်အနိမ့်များသည် မြင်စွမ်းကျဆင်းခြင်း ပြောင်းလဲမှုရှိသော်လည်းများသောအားဖြင့် ကောင်းသည်၊ "မြူဆိုင်းခြင်း"တွင် အဝေးမြင်စွမ်း ၁ ကီလိုမီတာထက်လျော့နည်းပြီး အများအားဖြင့် အဝေးမြင်စွမ်းမကောင်းပေ။

📝 တိမ်အနိမ့်များကို Stratus, Stratocumulus တိမ်များအဖြစ်သတ်မှတ်ခေါ်ဝေါ်သော်လည်း၊ မြူဆိုင်းခြင်း ကို Radiation, Advection(Advection is the process by which an air mass moves horizontally, carrying heat, moisture, or other properties with it.)ဟု အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ထားသည်။

ဆောင်းရာသီ၏လေထုအလွှာအတွင်း ဖြစ်ပေါ်သည့် မိုးလေဝသအခြေအနေများကို သရုပ်ခွဲမှတ်သားခြင်း

ဆောင်းနှင့် နွေရာသီအစပိုင်း(နွေဦးရာသီအချိန်အတွင်း) နံနက်အစောပိုင်းတွင်တွေ့ရတတ်သည့် ဖြူဖွေးနေသည့်တိမ်ကဲ့သို့သောအလွှာကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် အမျိုးမျိုးခေါ်ကြသည်။

တချို့က နှင်း၊ ဆောင်းနှင်း၊ မြူ၊ မြူခိုးစသည်ဖြင့်သူ့အရပ်အလိုက်ခေါ်ဆိုအမည်ပေးထားကြသည်။

စိုက်ပျိုးရေးသမားများကလည်း မိုးမရွာသည့်ဆောင်းအကုန်-နွေအကူးကာလ နံနက်ခင်းတွင် စိုက်ပျိုးပင်ငယ်များအတွက် နံနက်ခင်းရေပေးသော "ဆောင်းနှင်းမိုး" "နှင်းမိုး" စသည့်နာမည်အပြင်၊ အသီးကင်း၊ အပွင့်တို့ကြွေကျခြင်းဖြစ်လျှင် "နှင်းခါးရိုက်သည်" ဟု သူ့အရပ်နှင့်သူ ဘိုးဘွားအစဉ်အဆက် ခေါ်ဆိုအမည်ပေးလာခဲ့ကြသည်။

အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင်လည်း ဆောင်းနံနက်ခင်း၏ မြင်ကွင်းအတွင်ပေါ်လာသမျှသော ရေခိုးရေငွေ့/မြူ/နှင်းစသည့် အရာတို့ကို
Fog, Mist, Haze, Dew, Frost, Snow စသည်ဖြင့် ခွဲခြားခေါ်ကြသည်။

လေကြောင်းနှင့် ရေကြောင်းခရီးသွားလာမှုလုံခြုံရေးကို စီမံခန့်ခွဲတာဝန်ယူရသည့်အဖွဲ့အစည်းများက နိုင်ငံအလိုက်၊ ဘာသာအလိုက် မည်သို့ပင် ကွဲပြားစေကာမူ လေယာဉ်/သင်္ဘောများရင်ဆိုင်ရမည့် မိုးလေဝသဆိုင်ရာဝေါဟာရများ တပြေးညီဖြစ်စေရန် ဆောင်းနံနက်ခင်းမှ မြင်ကွင်းအားနည်းစေသည့်အရာများကို ထုတ်ပြန်ရာတွင် Fog, Mist, Haze, Snow စသည်ဖြင့် အသီးသီးခွဲခြားသတ်မှတ်ဖေါ်ပြသည်။

အင်္ဂလိပ်ဘာသာမှာ ဒီလိုခွဲခြားထားတဲ့ ဝေါဟာရတွေတွေ့တယ် ..

Fog နဲ့ Mist ဆိုတာက အမြင်တာ(Visibility)အကွာအဝေးအနည်းအများပေါ်မူတည်ပြီး term က ကွဲသွားတယ်။

Fog ဆိုရင် ၁ ကီလိုမီတာအဝေးဆုံးမြင်ရပြီး၊ Mist ဆိုရင်တော့ ၁ ကီလိုမီတာထက်ပိုဝေးဝေးမြင်ရတယ်။

ဒါကြောင့် Light Fog, Thick Fog စသည်ဖြင့် ခွဲခြားခေါ်ကြတယ်။ Thick Fog ကျနေရင်တော့ ခရီးသွားများအန္တရာယ်ကင်းအောင် လေယာဉ်ကွင်းပိတ် လေယာဉ်တွေမတက်နဲ့/သင်္ဘောတွေကမ်းက မခွာနဲ့ပေါ့။

Haze ဆိုရင်တော့ လေထုထဲမှာပါတဲ့ အမှုန်အမွှားတွေကြောင့်(ရေခိုးရေငွေ့တွေကြောင့်မဟုတ်) မြင်ကွင်းက(ဓါတ်ပုံဆရာတွေအခေါ်နဲ့ဆိုရင် "ထုံ" နေတာပေါ့၊ ကြည်ကြည်လင်လင်မရှိဘူး)၊ အဲ့ဒီလိုဖြစ်စဉ်က ဒီနေ့ဖြစ်နေတဲ့ Air Pollution(လေထုညစ်ညမ်းမှု)နဲ့ဆက်နွယ်နေတယ်။

မနက်ပိုင်း အပူချိန်တွေကျပြီး Temperature နဲ့ Dew-Point ညီလာတဲ့အခါ မြေပြင်မှာ၊ သစ်ရွက်တွေပေါ်မှာ၊ အိမ်ခေါင်မိုးတွေ၊ ကားပေါ်တွေမှာ ရေစက်လေးတွေ သီးလာတာကို "Dew" လို့ခေါ်တယ်။

Frost ဆိုရင်တော့ ရေခဲမှတ်နားရောက်မှ မြေပြင်နဲ့ကပ်လျှက်က မြက်တွေ သစ်ရွက်တွေပေါ်မှာ ရေခဲမှုန်လေးတွေ စပြီး တွေ့လာရတာ။ နောက်တော့ ရေခဲတွေဖြစ်လာတယ်။ Frost ဆိုတာလဲ ချင်းပြည်နယ်/ကချင်ပြည်နယ်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းလို ရေခဲမှတ်နားနီးတဲ့ ဒေသတွေမှာဘဲ အအေးလှိုင်းဖြတ်တဲ့အခါ မြင်နိုင်တယ်။

Fog and mist differ by how far you can see through them. Fog is when you can see less than 1,000 metres away, and if you can see further than 1,000 metres, we call it mist.

Fog: In our meteorological glossary fog is defined as 'obscurity in the surface layers of the atmosphere, which is caused by a suspension of water droplets'. By international agreement (particularly for aviation purposes) fog is the name given to resulting visibility less than 1 km. However, in forecasts for the public, this generally refers to visibility less than 180 m.

Mist: Mist is defined as 'when there is such obscurity and the associated visibility is equal to or exceeds 1000 m.' Like fog, mist is still the result of the suspension of water droplets, but simply at a lower density. Mist typically is quicker to dissipate and can rapidly disappear with even slight winds, it's also what you see when you can see your breath on a cold day.

Haze: A third term you might also hear mentioned is haze. This is a slightly different phenomenon which is a suspension of extremely small, dry particles in the air, not water droplets. These particles are invisible to the naked eye, but sufficient to give the air an opalescent appearance.