လေဖိအားနည်းရပ်ဝန်းနဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းက ဆွဲသွင်းပေးတဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ

မေလ ၂၁ ရက်မှာ စတင်ဖြစ်ပေါ်လိုက်တဲ့ လေဖိအားနည်းရပ်ဝန်း၊ အဲ့ဒီကမှ ပိုအားကောင်းလာပြီး ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းဖြစ်လာတဲ့ကာလအတွင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ရလိုက်တဲ့ အကျိုးအမြတ်က အနောက်တောင် မုတ်သုံလေကိုဆွဲသွင်းလိုက်တာကြောင့် ပူပြင်းခြောက်သွေ့နေရာက မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့အပြားမှာ စိုက်ပျိုးရေးနဲ့ ဆည်တွေအတွက် လိုအပ်နေတဲ့မိုးတွေရလိုက်ကြတာပါဘဲ။

မေလ ၂၃ ရက်နေ့က စပြီး အားကောင်းလာကာ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းဖြစ်လာတဲ့ အခြေအနေက ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တောင်ဘက်က အနောက်တောင်မုတ်သုံလေကို ပိုမိုအားကောင်းလာစေပြီး တနင်္သာရီတိုင်း၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်နဲ့  မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်းဒေသတွေကို မုတ်သုံဝင်ရောက်စေတာတွေ့ရပါမယ်။

မေလ ၂၄ ရက်နေ့မှာလဲ အားကောင်းတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းဖြစ်လာပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ကမ်းခြေကိုဦးတည်ရွေ့လျားမဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းက အနောက်တောင်မုတ်သုံလေကို ပိုမိုအားကောင်းလာစေပါတယ်။

မေလ ၂၆ ရက်၊ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း ကုန်းတွင်းကို ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ပြီးတဲ့အခါ၊ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေဟာ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် အလယ်ပိုင်းနဲ့ အရှေ့တောင်ပိုင်းတွေမှာ အားလျော့သွားပြီး ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အနောက်တောင်ပိုင်းမှာ ဆက်လက်အားကောင်းနေတာ တွေ့ရပါမယ်။ အဲ့ဒီအချိန်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ တနိင်ငံလုံးကို အနောက်တောင်မုတ်သုံလေဝင်ရောက်ပြီးစီးတဲ့ အခြေအနေကိုရောက်သွားပါပြီ။

ဒါကြောင့် မိုးဦးကျအချိန်မှာ မုန်တိုင်း၊ လေဖိအားနည်းရပ်ဝန်းများ ဘင်္ဂလားပငလယ်အော်အတွင်းဖြစ်လာပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို တိုက်ရိုက်မဝင်ဘူးဆိုရင် မုန်တိုင်းတိုက်ရိုက်ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်ခြင်းခံရတဲ့ ဘေးအန္တရာယ်က လွတ်မြောက်ပြီး အကျိုးများစေတဲ့ အနောက်တောင် မုတ်သုံလေကိုလျှင်မြန်စောစီးစွာ ဝင်ရောက်စေကြောင်း မှတ်တမ်းပြုရေးသားလိုက်ရပါတယ်။

ဆောင်းမုတ်သုံ-အရှေ့မြောက်မုတ်သုံလေ (WINTER MONSOON NE wind)

နွေမုတ်သုံ(အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ)ကို ကောင်းစွာသုတေသနပြုပြီး နားလည်ထားကြပြီးဖြစ်သော်လည်း၊ ဆောင်းမုတ်သုံ(အရှေ့မြောက်မုတ်သုံလေ)တိုက်ခတ်သည့်ရာသီကို ကောင်းစွာနားလည်ရန်မှာ ပြည်ပမိုးလေဝသဌာနများနှင့် သုတေသနပြုသိပ္ပံပညာရှင်များထံမှ ပြည့်စုံသောသတင်းအချက်အလက်မရရှိနိုင်သဖြင့် အလုံးစုံနားလည်နိုင်ခြင်းမရှိသေးပေ။

"ဆောင်းမုတ်သုံ"သည် နှစ်စဉ် ဒီဇင်ဘာလမှ ဧပြီလအတွင်း အာရှအရှေ့ပိုင်းဒေသများရှိ လေဖိအားများရပ်ဝန်းတို့၏ တွန်းအားကြောင့် အရှေ့မြောက်အရပ်မှအနောက်တောင်အရပ်သို့ ဦးတည်တိုက်ခတ်လာသောတိုက်ခတ်လာပြီး အရှေ့တောင်အာရှဒေသများကိုကျော်ဖြတ်ကာ မြန်မာနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းအစွန်အထိ ရောက်အောင်တိုက်ခတ်သော အေးမြခြောက်သွေ့သောလေဖြစ်သည်။ နွေမုတ်သုံရာသီနှင့်ဆောင်းမုတ်သုံရာသီတို့ကို အာရှတိုက်တွင်သာတွေ့သဖြင့် "အာရှမုတ်သုံ"ဟုလည်းခေါ်ကြသည်။

အာရှ"ဆောင်းမုတ်သုံရာသီ"သည် စိုက်ပျိုးရေးမှ စားနပ်ရိက္ခာအများဆုံးထုတ်လုပ်ပေးလျှက်ရှိသော ဗီယက်နမ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ အရှေ့တောင်အာရှ၊ အိန္ဒိယ၊ သီရိလင်္ကာနှင့် ဂျပန်တို့၏ ကမ်းရိုးတန်းဒေသအချို့သို့ မိုးရွာသွန်းမှု ဖြစ်ပေါ်စေပြီး စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ရေအရင်းအမြစ်များတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေသည့်အပြင် ရေကြီးခြင်း၊မြေပြိုခြင်းတို့နှင့်ဆက်စပ်သော သဘာဝဘေး အန္တရာယ်များဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဆောင်းမုတ်သုံရာသီ ဖေါက်ပြန်ပြောင်းလဲမှုများ ရှိလာခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့်အထက်ဖေါ်ပြပါ သဘာဝကပ်ဘေးများကြောင့် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာ ထုတ်လုပ်တင်ပို့ခြင်းအပေါ် မရေရာသော အတားအဆီးများကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင်မူ ဆောင်းမုတ်သုံကြောင့် ကြီးမားသော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်မှုမရှိသလောက်နည်းပါးပြီး အချိန်အခါမဟုတ်မိုးများရွာသွန်းတတ်သော်လည်း မိုးရေချိန်မများပဲ လေတိုက်နှုန်း တနာရီ ၁၀ မိုင်မှ ၂၅ မိုင်ခန့်အထိတိုက်ခတ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရ၏။

အထူးသဖြင့် အယ်လ်နီညို၊ လာနီညာနှင့် အိုင်အိုဒီ ဖြစ်စဉ်များ ဖြစ်သည့်ကာလများတွင် ဇန်နဝါရီလမှ ဧပြီလအတွင်း အရှေ့ဘက်မှ ဝင်ရောက်လာသော အားကောင်းသည့်လေအေးစီးကြောင်းနှင့် ပင်လယ်ပြင်မှ ရေခိုးရေငွေ့များပါဝင်သည့်တိမ်တိုက်အနည်းငယ်နှင့် ထိတွေ့ကာ မိုးထစ်ချုန်းရွာခြင်း၊ လေတိုက်နှုန်းများခြင်း စသည့် ရာသီဥတုဖေါက်ပြန်ပြောင်းလဲခြင်းများကို ကြုံရတတ်လေသည်။

ကမ္ဘာသုံး သင်္ချာပုံစံမိုးလေဝသခန့်မှန်းရေး မော်ဒယ်များကလည်း ဆောင်းမုတ်သုံရာသီနှင့်ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များထုတ်ပြန်မှုကို ၅၀% အထိ လျှော့ပေါ့တွက်ချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြခြင်းကြောင့် မထင်မှတ်ဘဲကျရောက်လာတတ်သည့် သဘာဝဘေးများအကြောင်း နားလည်မှုကွာဟချက်သည် ဆောင်းမုတ်သုံရာသီအတွင်း စားနပ်ရိက္ခာထုတ်လုပ်ခြင်းအား မရေရာမသေချာမှုများစွာဖြစ်ပေါ်စေသည်။

ခေတ်သစ် သင်္ချာပုံစံ-မိုးလေဝသနှင့် ရာသီဥတုခန့်မှန်းရေးမော်ဒယ်များက နွေမုတ်သုံရာသီနှင့် ဆောင်းမုတ်သုံရာသီတို့သည် ဆက်နွယ်မှုရှိနေကြောင်း၊ မုတ်သုံရာသီ ၂ ခု၏ ဆက်စပ်ဆက်နွယ်မှုသည် ရှေးနှစ်ပေါင်းများစွာက ရေခဲခေတ် အချိန်ကပင်ရှိခဲ့ကြောင်း ထင်မြင်ယူဆချက်များရှိနေသော်လည်း ဤယူဆချက်အား သက်သေပြနိုင်ရန် ဆက်လက်၍သုတေသနပြုလေ့လာနေကြရဆဲဖြစ်ကြောင်း သိရပေသည်။

မိုးဦးကာလကို ဧပြီလ ၁၅ ရက်မှ အနောက်တောင် မုတ်သုံလေ ဝင်ရောက်ချိန်အထိ သတ်မှတ်ပြီး၊ မိုးရာသီကာလကို မုတ်သုံစတင်ဝင်ရောက်ချိန်မှ ဆုတ်ခွာချိန်အထိလည်းကောင်း၊ မိုးလွန်ကာလကို မုတ်သုံဆုတ်ခွာပြီးချိန်မှ နိုဝင်ဘာလကုန်အထိလည်းကောင်း ယေဘူယျအားဖြင့်သတ်မှတ်ထားသည်။

၂၀၂၄ မုတ်သုံအဝင် ဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မလဲ?

၂၀၂၄ မုတ်သုံအဝင် ဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မလဲ?

ရက်ဝေး Seasonal Forecast တွေမှာ မကွေးတိုင်းနဲ့ ရန်ကုန်တိုင်း ၂ ခုကို ယှဉ်ပြီး ကြည့်တဲ့အခါ မကွေးတိုင်းက ပိုပြီးပူပြင်းပေမဲ့၊ ရာသီဥတုပြောင်းသွားနိုင်တဲ့အခြေအနေတွေက အတူတူလောက်ပါဘဲ။ အပူချိန်က ဇွန်လထဲရောက်မှ စတင်ကျဆင်းလာနိုင်မှာဖြစ်ကြောင်းတွေ့ရပြီး မိုးရွာနိုင်တဲ့အခြေအနေကတော့ ဇွန်လထဲအထိ စစ်ကိုင်းတိုင်းအထက်ပိုင်းနဲ့ ကချင်ပြည်နယ်တွေမှာသာ ရွာသွန်းမြဲအထက်ပိုနိုင်မယ်ဆိုတာတွေ့ရပါတယ်။

အိန္ဒိယမိုးလေဝသဌာနကသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတခုမှာတော့ လာနီညာဖြစ်လာမဲ့အချိန် ဩဂုတ်-စက်တင်ဘာဝန်းကျင်လောက်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ မုတ်သုံမိုးရွာသွန်းနိုင်ချေသည် ပုံမှန်ထက်များနေနိုင်မယ် လို့ဆိုပါတယ်။ အခြားသော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာရာသီဥတုခန့်မှန်းအဖွဲ့တွေကတော့ လာနီညာတခုထဲနဲ့တော့ မိုးရွာသွန်းမှု ပုံမှန်ထက်များလာစေနိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့လဲ သုံးသပ်ကြပါတယ်။

ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့တော့ မိုးလေဝသဖြစ်လာနိုင်ချေတွေက အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအတိုင်းဖြစ်လာနိုင်မယ်လို့ ထပ်တူထပ်မျှယူလို့ မရပြန်ပါဘူး။ နိုင်ငံတနိုင်ငံချင်းစီရဲ့ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်၊ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းများရဲ့ ပင်လယ်နဲ့ထိစပ်မှုအခြေအနေတွေ မတူကြတဲ့အတွက် ပင်လယ်ဘက်ကဝင်လာမဲ့ လေစီးကြောင်းတွေ၊ အထက်အမြင့်မှာရှိနေတဲ့ Steering layers တွေနဲ့ ပင်လယ်လေမှာပါဝင်တဲ့ ရေခိုးရေငွေ့ပမာဏတွေကလဲ မတူကြလို့ပါဘဲ။

ကျနော်တို့ မှတ်ထားရမှာက - 

မိုးဦးရာသီက ဇွန်လကုန်အထိအကျုံးဝင်တာကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က တနိုင်ငံလုံးကို မုတ်သုံဝင်ပြီးတဲ့အချိန် ဇွန်လ ၈ ရက် ၉ ရက်ထက်နောက်ကျနိုင်မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ကြရပါမယ်။ မုတ်သုံအဝင်ပုံမှန်ထက်နောက်ကျရင် မိုးဦးကာလပိုပြီးရှည်လျားမယ်၊ ဒီကာလထဲဖြစ်တတ်တဲ့ မုန်တိုင်းတွေက အားကောင်းနိုင်ပါမယ်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မိုးဦးကာလမှာတွေ့ရတဲ့ "ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း MOCHA"ကိုကြည့်ပါ။

ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း မိုခါ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလရဲ့ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အပူချိန်(SST-Sea Surface Temperature)တွေက ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလရဲ့ SST ထက် ပိုနည်းကြောင်းတွေ့ရပါတယ်။  ဒါကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် မိုးဦးကာလအတွင်း မုန်တိုင်းဖြစ်လာရင်တော့ ဘယ်နိုင်ငံကမ်းခြေကိုဦးတည်ရွေ့လျားနိုင်မယ်မသိရပေမဲ့ အားကောင်းမှာတော့ သေချာလွန်းနေပါတယ်။

ရက်ဝေးခန့်မှန်းချက်တွေမှာတော့ မိုးလယ်ရာသီဖြစ်တဲ့ ဇူလိုင်လဆန်း ၁ ရက်မှ ဩဂုတ်လကုန်အတွင်း မိုးကောင်းကောင်းမရွာနိုင်သေးကြောင်းလဲ ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်တွေမှာ တွေ့နေရတာကြောင့် လာနီညာဖြစ်ချိန် IOD Positive ဖြစ်ချိန်နဲ့ တိုက်ဆိုင်ပြီး ပင်လယ်မှာဖြစ်လာမဲ့ ထူးခြားမိုးလေဝသအခြေအနေတွေက မုတ်သုံကိုအားကောင်းလာစေမလားဆိုတာ စောင့်မျှော်ကြရပါဦးမယ်။

အယ်လ်နီညိုဖြစ်ဖူးသောနှစ်များနှင့် မုတ်သုံလေဆက်စပ်မှု

တောင်အမေရိကတိုက်နဲ့ ဩစတေးလျတိုက်တို့ကို ဆက်စပ်ထားသောတောင်ပိုင်းလေထုလည်ပတ်မှု(Southern Oscillation) သည် အယ်လ်နီညိုဖြစ်သည့်အချိန်နှင့်ဆက်စပ်သည့်အခါ "တောင်ပိုင်းလေထုလည်ပတ်မှုပုံစံပျက်စီးခြင်း"ဖြစ်သည်၊ ဤအခြေအနေကို လေ့လာမှတ်တမ်းယူပြီး ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲမှုများကို ရက်နီး/ရက်ဝေးခန့်မှန်းများဆောင်ရွက်ရာ အယ်လ်နီညိုနှင့် တောင်ပိုင်လေထုဆက်စပ်မှုများကို လေ့လာရာတွင် El Nino + Southern Oscillation => El Nino Southern Oscillation - ENSO ဟု ခေါ်ကြကာ၊ အယ်လ်နီညို ဖြစ်သောနှစ်များကို "ENSO YEAR"ဟုပင် အမည်ပေးထားကြသည်။

အယ်လ်နီညိုနှင့် မြန်မာ့မိုးရာသီဆက်စပ်ပုံ

၁၉၈၂ ခုနှစ်က ဖြစ်ခဲ့သော အားအလွန်ကောင်းသည့် အယ်လ်နီညိုသက်ရောက်မှုကြောင့် ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးတွင် ရာသီဥတုများ ကမောက်ကမဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၈၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၈ ခုနှစ် အထိ မိုးဆက်တိုက်လျော့နည်းခဲ့သည်။

ဖေဖေါ်ဝါရီလတွင် ဥရောပအလယ်ပိုင်း၌ရေကြီးပါက မေလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ မုတ်သုံဝင်ရောက်ခြင်း နောက်ကျတတ်သည်။ မုတ်သုံအားလည်းနည်းနေတတ်သည်။ မိုးရွာသွန်းမှုလည်း နည်းနေတတ်၏။ ထို့အပြင် ဒီဇင်ဘာလတွင် တောင်အမေရိကတိုက်နိုင်ငံများ၌ မိုးများပြီး ရေကြီးပါက အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ မြန်မာနိုင်ငံသို့အဝင်နောက်ကျပြီး၊ ဆောင်းရာသီကာလအတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံအနောက်မြောက်ဒေသများ၌ အအေးပေါ့နေခဲ့လျှင် နောက်နှစ်မိုးရာသီအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေအဝင်စောကာ မိုးဦးလည်းကောင်းတတ်လေသည်။ 

• ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဥရောပတခွင်တွင် အယ်လ်နီညိုသက်ရောက်မှုကြောင့် ရေနှင့်ပတ်သက်သည့် သဘာဝဘေးများဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလအတွင်းက
  အယ်လ်နီညို၏သက်ရောက်မှုကြောင့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အပူချိန်မြင့်တက်မှုဖြစ်ပြီး ဥရောပနိုင်ငံများတွင် ဆိုးရွားသောရေကြီးရေလျှံခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့၏။ 

• အိန္ဒိယနိုင်ငံအနောက်မြောက်ပိုင်းတွင်လည်း ၂၀၂၄ ဆောင်းရာသီတွင် အအေးပေါ့ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။

ထို့ကြောင့် "ဖေဖေါ်ဝါရီလတွင် ဥရောပအလယ်ပိုင်း၌ရေကြီးပါက မေလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ မုတ်သုံဝင်ရောက်ခြင်း နောက်ကျတတ်သည်။ မုတ်သုံအားလည်းနည်းနေတတ်သည်။ မိုးရွာသွန်းမှုလည်း နည်းနေတတ်၏" ဆိုသည်ကို ပြန်ကောက်ရလျှင် ၂၀၂၄ ခုနှစ် မုတ်သုံရာသီအတွင်း မုတ်သုံလေအားကောင်းပြီး မိုးကောင်းနိုင်မည့်ပုံမပေါ်ချေ။

အာရေဗျပင်လယ်၊ ဘင်္ဂလားပင်လယ်နှင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်တို့၏ ဆက်စပ်ပုံ

ဤပင်လယ် ၃ ခုသည် မိုးလေဝသဖြစ်စဉ်များနှင့် ကိုင်းကျွန်းမီ-ကျွန်းကိုင်းမီဖြစ်နေကြသည်။

ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းမှ မာဒါဂတ်စကာကျွန်းအနီး လေဖိအားများရပ်ဝန်း H ဖြစ်ပြီး အားကောင်းလာသည့်အခါ ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းမှ မြောက်ဘက်သို့ အီကွေတာဖြတ်လေစီးကြောင်းများလည်းအားကောင်းလာသည်။ ထိုအခါ အိန္ဒိယအနောက်ဘက်ကမ်းခြေဒေသများတွင် မုတ်သုံလေအားကောင်းလာပြီးနောက် ထိုလေများ အနောက်ဘက်မှအရှေ့ဘက်သို့ ဆက်လက်ရွေ့လျားဝင်ရောက်လာသည့်အခါ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မှ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေကို အားကောင်းလာစေ၏ - (အောက်ပုံတွင် ကြည့်ပါ)။ အနောက်တောင်လေစီးကြောင်းများ အားအလွန်ကောင်းလာသည့်အခါ တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ မုန်တိုင်းများကို အရှေ့ဘက်သို့တွန်းထုတ်လိုက်သဖြင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းများ မြန်မာနိုင်ငံဘက်သို့ဝင်ရောက်မှုကျဲသွားသည်။

တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် အရှေ့ဘက်(ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံအရှေ့ဘက်ပင်လယ်)မှ မုန်တိုင်းများဝင်ရောက်လာသည့်အခါတွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အတွင်း လေဖိအားကျပြီး မုတ်သုံလေအားကောင်းလာကာ မြန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင်မိုးရွာစေ၏။ အရှေ့ဘက်မှ တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းသည် အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ် - ထိုင်းနှင့် မလေးရှားနိုင်ငံတို့ကို မြောက်လတ္တီဒ် ၁၂ ဒီဂရီအောက်မှ ဖြတ်လျှင် မြန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်မိုးများရွာစေ၏။ မုန်တိုင်း အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်ကမ်းကို ကျော်လာပြီး ရက်သတ္တပတ် ၁ ပတ်အကြာတွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်၌ မုန်တိုင်းဖြစ်တတ်သည်။ မိုးနှောင်းကာလနှင့် မိုးလွန်ကာလများအတွင်း ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တွင်ဖြစ်ပေါ်သည့် မုန်တိုင်းများ၏ ၈၀% သည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ ဆက်လက်ရွေ့လျားလာသော မုန်တိုင်းအကြွင်းအကျန်များကြောင့် အားပြန်ပျိုးပြီးဖြစ်လာခြင်းဖြစ်၏။

၂၀၂၄ ခုနှစ်သည် အားအသင့်အတင့်ရှိသော အယ်လ်နီညိုနှစ်အဖြစ်သတ်မှတ်ထားပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်အစပိုင်းတွင် ဥရောပတခွင်၌ ရေကြီး‌ရေလျှံခြင်းများဆိုးရွားစွာဖြစ်ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနောက်မြောက်ပိုင်းတွင်လည်း ၂၀၂၄ ဆောင်းရာသီတွင် အအေးပေါ့ခြင်းမရှိခဲ့ပေ - ထို့ကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်မိုးရာသီတွင် မိုးဦးမိုးလယ် မကောင်း၊ မုတ်သုံအားနည်း၊ မိုးနည်းနိုင်မည်ဟု သုံးသပ်ခန့်မှန်းရပေသည်။

References:

=========

မိုးလေဝသပညာရှင် ဆရာကြီး ဒေါက်တာ ဦးထွန်းလွင်၏ ၂၅-၁၁-၉၅ ရက်နေ့ထုတ် မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာမှ "အေ-ဘီ-စီ ဆက်စပ်မှု" ဆောင်းပါး

https://www.ctvnews.ca/climate-and-environment/extreme-cold-grips-nordic-countries-as-floods-hit-western-europe-1.6708770

https://www.reuters.com/world/europe/northwest-europe-struggles-with-floods-snow-after-latest-atlantic-storm-2024-01-03/

https://www.euronews.com/green/2024/01/05/why-are-france-germany-and-england-flooded-and-is-climate-change-to-blame

https://www.india.com/news/delhi-winter-weather-cold-wave-north-india-imd-rain-snowfall-imd-weather-forecast-temperature-kashmir-jammu-rajasthan-uttar-pradesh-punjab-haryana-6651682/ 

မုတ်သုံ အစပျိုးလာဘို့ဘာတွေလိုအပ်မလဲ?

ခုအချိန်မှာ တိမ်တွေဝင်လာလို့ မိုးရွာပြန်ရင်လဲမိုးတွင်းမဟုတ်တာကြောင့် မိုးကမြေကြီးအေးသွားသည်အထိ ဆက်ရွာနိုင်တဲ့၊ မိုးများနိုင်မဲ့ ဒေသအတော်နည်းပါတယ်။ အချိန်အခါမဟုတ်မိုး နွေရာသီမှာရွာတဲ့အခါ ဖုန်သိပ်ရုံ အပူပြန်ရုံနဲ့ မျက်စေ့နာရုံလောက်ပဲ ရွာတာက များပါတယ်။

(မိုးရွာမယ်မရွာဘူးဆိုတာလောက်ပဲ သိချင်ရင်တော့ ကျော်သွားလိုက်ပါ။ Climatology ဘယ်လိုဖြစ်ပျက်နေတယ်ဆိုတာ လေ့လာချင် စပ်စုချင်ရင်တော့ ဆက်ဖတ်ပါ)

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အချိန်အခါမဟုတ်မိုးလေးရွာလိုက်ပြန်ပူလိုက်ကို မျှော်လင့်တောင့်တနေမဲ့အစား တကယ်မျှော်လင့်ကြရမှာက အနောက်တောင်မုတ်သုံလေနဲ့ မုတ်သုံမိုးပါဘဲ။ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေဝင်လာပြီး မိုးရာသီပီပီပြင်ပြင်ဖြစ်လာမှသာ လိုအပ်နေတဲ့ မိုးရေချိန်ပမာဧတွေကို ဆက်ပြီး မျှော်လင့်နိုင်ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

၂၀၂၄ ခုနှစ်ရဲ့ မုတ်သုံရာသီအခြေအနေကို ခန့်မှန်းနိုင်အောင် အမြဲစောင့်ကြည့် လေ့လာနေပါတယ်။

အယ်လ်နီညိုနဲ့ အနောက်တောင်မုတ်သုံလေ ဆက်စပ်ပုံအကြောင်းကိုလဲ  Website မှာ ကြိုတင်ပြီးအသေးစိတ်ရှင်းပြပေးထားပါတယ်။

လေ့လာနိုင်အောင် တိုက်ရိုက် link ပြန်ချပေးထားပါမယ်။

https://www.mmweather.org/about-monsoon#h.e7nz1pb4rh3d 

ကျနော်တို့လိုရင်းကို ပြန်ဆက်ကြရရင် - မုတ်သုံဝင်လာဖို့ကအဆင်သင့်ဖြစ်ပြီလား? မေးခွန်းအတွက် လေ့လာထားတာတွေ တင်ပြပေးပါ့မယ်။

အနောက်တောင်မုတ်သုံဝင်လာဘို့ အဆင်သင့်မဖြစ်သေးသလို အစပျိုးတဲ့အဆင့်လဲ မရောက်သေးတာတွေ့နေရတုန်းပါ။ 

El Niño - La Niña - IOD and South-West Monsoon 

အဲ့ဒါကြောင့် - မုတ်သုံဘာကြောင့် အစမပျိုးနိုင်သေးသလဲဆိုတာ ဆက်ပြီးလေ့လာကြည့်တဲ့အခါ -

• ပထမ တချက်အနေနဲ့ -  အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ် NEUTRAL ဖြစ်သွားပြီလို့ဆိုပေမဲ့ ဧပြီလနဲ့ မေလအတွင်းအပူချိန်မြင့်တက်မှုတွေဖြစ်စေဘို့အတွက် အယ်လ်နီညိုရဲ့အရှိန်သက်ရောက်မှုက ခပ်ငွေ့ငွေ့ကျန်နေတုန်းပါဘဲ။  အယ်လ်နီညိုဖြစ်နေရင် အရှေ့ဘက်က ကုန်သည်လေစီးကြောင်း(Trade Winds)အားနည်းသွားတယ်၊ အနောက်လေစီးကြောင်းအားကောင်းလာတယ်ဆိုတဲ့ လေစီးကြောင်းအခြေအနေပြောင်းလဲမှုက အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာရဲ့ အီကွေတာဒေသအတွင်း ကျန်နေဆဲပါဘဲ။ ဒါကြောင့်လဲ ဩစတေးလျှမိုးလေဝသဌာနထုတ်ပြန်ချက်မှာ - "လာနီညာဖြစ်လာနိုင်ချေနဲ့ အင်အားကို တိတိကျကျခန့်မှန်းထုတ်ပြဖို့အတွက် လက်ရှိဖြစ်လာတဲ့ ENSO Neutral သည် - ဇူလိုင်လနောက်ပိုင်းဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မယ်ဆိုတဲ့အခြေအနေကိုစောင့်ကြည့်ပြီး ခန့်မှန်းရမှာဖြစ်ကြောင်း" သတိပေးထားပါတယ်။

• ဒုတိယတချက်အနေနဲ့ - မာဒါဂတ်စကားကျွန်းအထက်နားမှာ လေဖိအားများရပ်ဝန်းလဲ ဖြစ်မလာသေးပဲ ဩစတေးလျှတိုက်မြောက်ဘက်မှာ မုန်တိုင်းဖြစ်နိုင်မဲ့ အငွေ့အသက်တွေ မကုန်သေးတာကို အခုဖြစ်နေတဲ့ INVEST-91P က ပြနေပါတယ်။

ဒီ အချက် ၂ ချက် ကိုအခြေခံပြီး အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာမြောက်ပိုင်း အိန္ဒိယအနောက်ဘက်က အာရေဗျပင်လယ်မှာ ဘယ်အချိန် အနောက်တောင်လေစီးကြောင်းအားကောင်းလာမယ်ဆိုတာကိုလဲ စောင့်ကြည့်နေရပါမယ်။ 

ခုချိန်အထိတော့ မုတ်သုံအစပျိုးပြီး မိုးရာသီစတင်လာနိုင်ဖို့အတွက် IOD positive ကိုအားကိုးရမဲ့ အခြေအနေပါဘဲ။

MONSOON ANALYSIS

WIND DIRECTION ANALYSIS 13MAY-19MAY